In de jaren zeventig voerden een groot aantal JAC’s en Releases gezamenlijk het project ‘Waer Gebeurt’ uit. Door middel van vragenlijsten werd aan wegloopsters en weglopers gevraagd te vertellen over hun ervaring met kindertehuizen, kinderrechters, (gezins)voogdijverenigingen en Raad voor de Kinderbescherming.

Eén van de vragen was:

Wat vind je van de tehuizen waar je gezeten hebt? Graag zoveel mogelijk vertellen als je kan en wil, over hoe je het er vond,

• Hoe de andere bewoners waren,
• Hoe de groepsleiders waren,
• Wat voor straffen er gegeven werden,
• Of je wel eens geïsoleerd werd,
• Welke medicijnen je kreeg
• Of je moest werken, in of buitenshuis,
• Welk werk je deed, hoe vaak en lang dat werk was,
• of je naar school ging, welke opleiding je volgde,
• hoeveel zakgeld je kreeg,
• wat je in je vrije tijd deed,
• of je post wel eens opengemaakt werd,
• of je contact met andere jongens/meisjes (andere groepen, paviljoens, afdelingen of van buiten) mocht hebben,
• of er in het tehuis dossiers en rapporten van je bestonden, mocht je die inzien, als je ze gelezen hebt, ben je het er dan mee eens,
• over welke dingen je zelf niet mocht beslissen
• en wat je zelf nog meer kunt bedenken.

De ervaringen werden – uiteraard anoniem – verwerkt in een klapper, een soort van alternatieve VUGA gids, in die tijd een professionele uitgave, die een korte beschrijving gaf van alle tehuizen in Nederland.

Uit mijn JAC tijd weet ik nog hoe moeilijk het was om een tehuiswegloper te motiveren om iets van zijn of haar ervaringen vast te leggen. Toch is er aan het eind van de jaren zeventig een indrukwekkende hoeveelheid materiaal. Ik zelf heb er de afgelopen jaren enkele keren in gekeken. Eén keer toen ik gehoord werd in het kader van het historisch onderzoek van de commissie Samson. Over seksueel misbruik kon ik niets vinden. Opnieuw in juli 2015, toen de ‘Commissie Vooronderzoek naar geweld in de jeugdzorg’ van start ging. De commissie staat onder voorzitterschap van Micha de Winter en Wim Slot maakt er deel van uit. In januari 2016 sprak ik Jacques Dane en Evelien Walhout. Zij deden een deelonderzoek naar archieven in de jeugdzorg, die iets zouden kunnen zeggen over het gebruik van geweld na 1945. De klapper van Waer Gebeurt zegt daar veel over: geweld was in een aantal tehuizen heel gewoon. Er werd voor straf en uit onmacht behoorlijk veel geslagen.